مقدمه

زیست پذیری به معنای توان و قابلیت یک مکان برای تامین نیازهای زیستی ساکنان اعم از مادی و غیرمادی در جهت ارتقاء کیفیت زندگی و ایجاد بستری مناسب برای شکوفایی توانمندی های ساکنین است. زیست پذیری مفهومی کلی است که با برخی از مفاهیم و اصطلاحات مانند پایداری، کیفیت زندگی و کیفیت مکان و اجتماعات سالم مرتبط است و دارای ابعاد اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی، محیطی-اکولوژیکی و کالبدی و... است که هر کدام از این ابعاد، شاخص های جداگانه ای داشته و با مروری بر ادبیات ایران و جهان قابل شناسایی هستند. زیست پذیری  در مکان ها و زمان های مختلف، متفاوت است. لذا سنجش زیست پذیری مکان ها بدون توجه به دانش و فرهنگ محلی میسر نیست. امروزه روستاها به دلیل کمبود امکانات اولیه زندگی و عدم تامین نیازهای اساسی زندگی (مسکن، انرژی، آب و موادغذایی)، کاهش رفاه اقتصادی، کیفیت زندگی نامطلوب، عدم امنیت شغلی، درآمد ناکافی و... محیط های مناسبی برای زندگی استاندارد نیستند ودرنتیجه این امر موجب ناپایداری روستاها شده است. لذا یکی از این نگرانی ها در هر جامعه رفع این نیازها و خواسته های مردم است. بر همین اساس و با توجه به این دیدگاه، ارزیابی و سنجش زیست پذیری سکونتگاه های روستایی به صورت مسئله ای مهم نمود یافته است. با توجه به این که مفهوم زیست پذیری مفهومی جدید درجهان و به ویژه درکشور ما می‌باشد. مطالعات محدودی در زمینه زیست پذیری علی الخصوص، زیست پذیری روستایی و تحلیل زیست پذیری سکونتگاههای روستایی صورت گرفته است و اکثر کتاب ها و مقالات پژوهشی، در زمینه زیست پذیری شهری  بوده و ابعاد و شاخص ها و روش های مطالعه آن، زیست پذیری را به عنوان یک واقعیت شهری توصیف نموده  و در مورد برخی از ابعاد زیست پذیری روستایی، داده ها و اطلاعات مناسب وجود نداشته است. به عنوان مثال داده های برخی از متغیرها مانند درآمد، حس تعلق به مکان، تمایل به مهاجرت از روستا، داده های مربوط به صرفه جویی( که جزء ویژگی ها و خصیصه های عمده روستائیان است) و... در روستاهای مورد مطالعه، نیاز به مطالعات میدانی توسط پژوهشگر دارد.

این کتاب حاصل یک کار پژوهشی در مقطع دکتری است، و در ادامه کتاب     مقدمه ای بر زیست پذیری روستایی توسط نویسنده گان ، به تحلیل زیست پذیری سکونتگاه های روستایی شهرستان صومعه سرا پرداخته شده است. قابل ‌توجه است که شهرستان صومعه سرا در غرب گیلان واقع شده و مرکز آن شهر صومعه­سرا در فاصله­ی تقریبی 23 کیلومتری شهر رشت قرار دارد. این شهرستان در 5 بخش مرکزی(مرکزی، ضیابر، طاهرگوراب)، تولمات، میرزاکوچک جنگلی و شامل 151 روستا است. روستاهای شهرستان صومعه سرا همانند اکثر نقاط روستایی کشور با مشکلات متعددی مواجه بوده است، به طوری که مشکلاتی مانند فقر، بیکاری و مهاجرت را برای روستاییان ایجاد نموده است. با توجه به نزدیکی برخی از روستاههای پیرامون شهرستان صومعه سرا درحاشیه تالاب که ازنظر زیست محیطی و اقتصادی و سیاحتی دارای اهمیت ویژه ای است، تعدد و پراکندگی روستاها و انزوای جغرافیای، ضعف ها و فرصت هایی را پیش روی وضعیت زیست پذیری آنها قرارداده است که شیوه برخورد و بهره گیری ازآنها درنواحی مختلف این شهرستان باید شناخته شود. از آنجائیکه علم جغرافیا دانشی بین رشته ای است لذا قادر خواهد بود به تحلیل زیست پذیری در کلیه ابعاد پرداخته تا بدین وسیله راهکار مناسب در راستای ایجاد محیطی زیست پذیر در این شهرستان ارائه شود.