مقدمه

   محتوا یکی از عناصر هر برنامه درسی است. محتوای برنامه درسی دربردارنده دانش ها (حقایق، تبیین ها، اصول، تعاریف)، مهارت ها و فرآیندها (خواندن، نوشتن،حساب کردن، تفکرمنطقی،تصمیم گیری، ایجاد ارتباط) وارزش ها(خوب و بد،صحیح وغلط، زشت و زیبا) است.(ملکی،1389: 68)که دانش آموز درضمن آموزش یا در فرآیند یاددهی-یادگیری با آن درتعامل قرارمی گیرد.(نوریان،1389: 65)

   تحلیل محتوا یکی از مهمترین تکنیک های پژوهشی است که در پی شناخت داده ها به منزله پدیده های نمادین است و بدون ایجاد اخلال در واقعیت های اجتماعی به تحلیل آن ها می پردازد. امروزه تحلیل محتوا تقریبا دستخوش نقطه عطفی است. تاریخ آن ریشه در شیفتگی روزنامه نگاران به ارقام دارد با این تصورکه بیان کمی متقاعدکننده تر از بیان کیفی است. تحلیل محتوا می تواند به بازی شمارش ادامه دهد و چه بسا به نتایج جالبی برسد اما به بصیرت نمی کشد.(کلوس کریپندورف،به نقل از نایبی،1378)

تحليل محتوا روشی براي توصيف عيني، منظم و كمي محتواي ارتباطات، براي تفسير و پي‌بردن به نگرش دروني به كار برده مي‌شود و در صدد است با شناخت چرايي، اهداف و سبك‌هاي ارائه پيام، نظر يا عقيده‌اي خاص را، كه محور اصلي هر نوشته يا اثري است، با استفاده از مدل‌هاي عملكردي ـ ارتباطي، توصيف، و تبيين كند.

آموزش و پرورش هرکشور نقش مهمی در رفتار فردی و اجتماعی افراد دارد. هدف  فعالیت های آموزشی، رشد آگاهی و توانایی های بالقوه انسان است. (رستگارپور و همکاران،1388) هرمحتوایی، برای ارائه به دیگران نیازمند ابزار و وسایلی است که اطلاعات و داده ها در آن ها نگهداری شده و منتقل می شوند. این ابزارها و وسایل، رسانه های آموزشی نامیده می شود. (ای.پی.ای،2008 به نقل از سبحانی نژاد و همکاران،1393) برنامه و محتوای کتاب درسی، یکی از عناصر مهم نظام آموزش و پرورش است و درتحقق اهداف آموزش و پرورش نقش اساسی دارد. باتوجه به گستردگی و پوشش وسیع فعالیت های نظام آموزشی،لازم است که درطراحی واجرای فعالیت های آن از مطلوب ترین شیوه ها استفاده کرد تا کیفیت آموزشی ارتقا یابد. در نظام های آموزش متمرکز کتاب های درسی از اهمیت بسیاری برخوردارند و تقریبا عوامل آموزشی بر اساس محتوای آن تعیین و اجرا  می گردد.کتب درسی به خاطر اهمیت زیادی که در تعیین محتوا و خط مشی های آموزش دارند ،کانون توجه بسیاری از دست اندرکاران آموزش و پرورش می باشد. از آنجا که نظام آموزش وپرورش ایران متمرکز و برنامه، کتاب و معلم،­ محورهای اساسی آموزش ویادگیری اند و با توجه به آن که در بسیاری از موارد،کتاب درسی تنها رسانه آموزشی است که دراختیارمعلم قراردارد وفرآیند تدریس و یادگیری تنها با اتکا به محتوای برنامه درسی، مفاهیم و ارزشهای مطرح شده در آن صورت می پذیرد، محتوای مطلوب کتاب های درسی می تواند دانش آموزان رابه چالش فکری وادارد و از جمود فکری و ذهنی رها سازد و پاسخگوی نیازمندیهای عصر جدید انسانها باشد. (زمانی وهمکاران،1387).....

تحلیل محتوایکی ازمهمترین تکنیک های پژوهشی است که درپی شناخت داده هابه منزله پدیده های نمادین است وبدون ایجاد اخلال درواقعیت های اجتماعی به تحلیل آن هامی پردازد.امروزه تحلیل محتوا تقریبا دستخوش نقطه عطفی است. تاریخ آن ریشه درشیفتگی روزنامه نگاران به ارقام دارد بااین تصورکه بیان کمی متقاعدکننده تر ازبیان کیفی است. تحلیل محتوامی تواندبه بازی شمارش ادامه دهد وچه بسا به نتایج جالبی برسد امابه بصیرت نمی کشد.