مقدمه                                                                                                                                     

پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، یکی از مهم ترین ملاک های اثر بخشی نظام آموزشی کارآمد است. به همین دلیل شناسایی عوامل موثر بر انگیزه پیشرفت تحصیلی و جست و جوی عوامل مرتبط با آن می تواند یکی از اساسی ترین مباحث پژوهش در آموزش و پرورش باشد. به همین منظور سال هاست که روانشناسان برای یافتن پاسخ سوالاتی از قبیل، چه کسانی در امر تحصیل موفق خواهند بود؟  چرا برخی افراد به رغم برخورداری از ضریب هوش بالا در امر تحصیل و مراحل بعد از تحصیل خود شکست های فاحشی را تجربه می کنند؟ ضریب هوشی تا چه میزان در موفقیت ها از جمله موفقیت های تحصیلی و به طور کلی پیشرفت تحصیلی نقش دارد؟ آیا به جز ضریب هوشی عوامل دیگری در موفقیت تحصیلی تاثیر دارند ؟ و ...  دانشمندان پژوهش هایی انجام داده اند که تا حد زیادی دیدگاه سنتی در مورد ضریب هوشی و تاثیر آن در زندگی انسان را تغییر داده است. و اینکه هوش مفهومي است كه از ديرباز، آدمي به پژوهش و تفحص در مورد ابعاد، تظاهرات، ويژگي ها و انواع آن علاقه مند بوده است. هوش، پيامدها و رخـدادها را در جنبـه هـاي مختلـف زنـدگي هدايت كرده است. تصميمات زيادي براساس ظرفيت هـا وقابليـت هـاي عقلانـي بـه منظـور ارائـه فرصت ها و راهنمايي ها به افراد اعمال مي شود و متعاقباً قضاوت در مورد هوش، تعيـين كننـده موفقيت ها و شكست هاي فرد مي باشد. اگر چه، از نظـر تـاريخي همـواره تاكيـد بـر شناسـايي و توصيف ظرفيت ها و قابليت هاي ذهني افراد بوده است. و نمره ی آزمون هوش می توانست ملاک نسبتا خوبی برای تعیین موفقیت افراد باشد. اما باید توجه داشت که این گونه آزمون ها قادر به اندازه گیری همه ی جنبه های هوش نیستند. بطور کلی، آزمون های هوش بیشتر به سنجش توانایی درک امور انتزاعی می پردازند. چرنیس ، (2002) معتقد است. از زمانی که مطالعه ی هوش آغاز شد، بر جنبه های شناختی آن نظیر حافظه و حل مسئله تاکید شده است. وبا توجه به اینکه عوامل دیگری از جمله انگیزش، علاقه به تحصیل ، محیط مناسب و غیره در پیشرفت تحصیلی دخالت دارند، بنابر این با به دست آوردن نمره هوش بهر با قاطعیت نمی توان در مورد موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نظر داد.

بنابراين مطالعه هوش و عملكرد آن موثر و مفيد به نظر مي رسد و مطالعه آن در فهم پايه و اساس رفتار بشر امري حياتي محسوب مـي شـود.  در سالهای اخیر به طور جدی به تاثیر عواملی غیر از هوشبهر در انگیزه پیشرفت تحصیلی پرداخته شد، عواملی چون هوش هیجانی ، و هوش معنوی ، با رواج مفهومی چون هوش هیجانی، مسائل و متغیرهای مختلفی به آن نسبت داده شد تا همانند دانیل گلمن^[1] (1995) هوش هیجانی را در پیش بینی موفقیت در زندگی و به طور اختصاصی تر در متغیری چون پیشرفت تحصیلی به اندازه هوشبهر یا بیشتر از آن دارای اهمیت بدانند. هوش هیجانی هم می تواند مهم باشد و یا حتی اهمیتی بیشتر از هوش شناختی داشته باشد… …