سخنی باخوانندگان

  آموزش وپرورش هرکشور نقش مهمی در رفتار فردی و اجتماعی افراد دارد. هدف فعالیت های آموزشی، رشد آگاهی و توانایی های بالقوه انسان است. با توجه به گستردگی و پوشش وسیع فعالیت های نظام آموزشی، لازم است که در طراحی و اجرای فعالیت های آن از مطلوب ترین شیوه ها استفاده کرد تا کیفیت آموزشی ارتقا یابد.  در نظام های آموزش متمرکز کتاب های درسی از اهمیت  بسیاری  برخوردارند و تقریبا عوامل آموزشی بر اساس محتوای آن تعیین و اجرا می گردد. کتب درسی به خاطر اهمیت زیادی که در تعیین محتوا و خط مشی های آموزش دارند ،کانون توجه بسیاری از دست اندرکاران آموزش و پرورش می باشد. یکی از پرکاربردترین روش های تحقیق در مطالعات اجتماعی، رفتاری و انسانی روش تحلیل محتوا است. که به واسطه آن می توان میزان تناسب و همخوانی محتوا با هدف های برنامه ی درسی را تعیین نمود. تحلیل محتوای کتاب های درسی می تواند به شکل صوری و عقلانی انجام پذیرد در تحلیل محتوای صوری، با توجه به این که کتاب درسی عنصری اساسی در برنامه ی درسی است، در صورت جذاب و رنگی بودن، داشتن طراحی مناسب، خط زیبا با فواصل مناسب و کاغذ خوب، امکان یادگیری افزایش می یابد. شکل عقلانی، اهمیت فراوانی در تحلیل یا ارزشیابی کتاب درسی دارد. در این زمینه می توان از تناسب محتوا با سطح رشد عمومی دانش آموزان درگروه سنی، تناسب محتوا با ساختار دانش رشته و سطح رشد شاگردان و تناسب محتوا با تجربیات قبلی و یا علایق و انگیزه های دانش آموزان نام برد.که از جمله این روشها می توان از تحلیل محتوای ویلیام رومی، تکنیک مریل و سطح خوانایی گانینگ و...اشاره نمود.

تحليل محتوا يك مورد خاص در تحقيق مشاهده اى و تحقيق تاريخى اسنادى محسوب مى شود و از نظر ماهيت، پژوهشى كمّى است كه از طريق آن محتواى كيفى منابع مورد بررسى طى دستكارى هاى آمارى به داده هاى كمّى تبديل مى شود. اين روش سابقه اى طولانى دارد كه آثار آن را مى توان در تحليل كتب دينى مانند انجيل و قرآن ديد، اما به صورت علمى در قرن اخير و با بررسى و تحليل مطبوعات دنبال شده است و به حوزه هاى گوناگون علمى گسترش پيدا كرده است. یکی از مهمترین منابع تحلیل محتوا، کتب درسی هستند . اين روش را مطالعه عينى، كمّى و سيستماتيك فرآورده هاى ارتباطى (محتواى آشكار پيام) براى رسيدن به تفسير پيام، تعريف كرده اند. هدف هاى اصلى آن را مى توان در تحليل ويژگى هاى پيام، تحليل پيشينه اى پيام و تحليل پى آمدهاى پيام خلاصه كرد. يكى از مهمترين انواع آن، تحليل محتواى مقوله اى است كه در آن ابتدا متن (انواع پيام ها مثل فيلم، مجله و...) مورد نظر به اجزايى تجزيه مى گردد، سپس با تقسيم اجزا به طبقات گوناگون، فراوانى هر طبقه شمارش و درصدگيرى مى شود و در پايان آن درصدها تحليل مى گردند.

کتاب درسي، که يکي از مهم‌ترين مراجع و منابع يادگيري دانش‌آموزان در نظام‌هاي آموزشي محسوب مي شود، در نظام آموزشي کشور ما نيز نقش مهمي دارد. به لحاظ اين اهميت و همچنين به سبب نقش محتواي کتب درسي در برانگيختن و تأمين نيازها و نيز تسهيل امر يادگيري دانش آموزان، بسیاری ازپژوهشگران ،کتاب درسی رابه عنوان یکی ازرسانه های کارآمدواثربخش آموزشی محسوب کرده اندکه می تواند زمینه ی یادگیری وخودآموزی رابرای فراگیران فراهم نماید.یکی ازروشهای پژوهشی که برای کتاب های درسی به کارمی رود ،تحلیل محتوا است. این امرمی تواند به روشن شدن مسئله کمک کرده ونقاط قوت وضعف احتمالی کتاب های درسی رابرای اصلاح وتغییر احتمالی محتوا،متناسب با اهداف تعیین شده واصول علمی پیشنهادکرده وهمچنین شیوه درست طراحی رادراختیار مدیران وبرنامه ریزان ومولفان کتاب های درسی قراردهد.تحلیل محتوا می تواند درطراحی هرچه بهتروموثرتر کتاب های درسی نقش داشته باشد.این مجموعه با هدف ارائه نمونه عملی تحلیل محتوا ی کتب درسی به شیوه های مختلف برای دانشجویان دوره کارشناسی تنظیم گردده است. در انتخاب مقالات سعی شده است موضوعات تکراری نبوده، مساله محور و کاربردی باشد به امید اینکه انگیزه بخش پژوهشگران جوان شود.مولفین این کتاب ازنظرات،انتقادات وپیشنهادات شما خوانندگان عزیزاستقبال خواهندنمود.